Terug naar het MY CAT magazine

Overal streepjeskatten!

Veel katten hebben streepjes op hun lichaam, net als tijgertjes. Deze katten worden cyperse katten, streepjeskatten, of getijgerde katten genoemd. Hoewel alle katten een deel van de genen bezitten die nodig zijn om op een streepjeskat te lijken, kunnen deze genen overschaduwd worden door andere genen, waardoor de kat een ander patroon krijgt, zoals gewone vlekken, of helemaal geen patroon. Ook de voorouder van de huiskat, de Afrikaanse wilde kat, heeft een streepjespatroon. Dat is logisch, aangezien de strepen in het wild dienst doen als camouflage en katten helpen om verborgen te blijven voor roofdieren zoals coyotes, arenden en uilen. Zelfs bij zwerfkatten komt het streepjespatroon vaker voor dan andere patronen, omdat deze katten in het wild moeten zien te overleven in plaats van te liggen luieren op de sofa. 

Kleuren

Bij katten bepaalt het X-chromosoom welke kleur hun vacht krijgt. Interessant genoeg zijn er genetisch gezien maar 2 opties: katten zijn oftewel zwart oftewel oranje. Waarom bestaan er dan veel meer tinten en kleuren dan gewoon zwart en oranje? Omdat er duizenden verschillende genen in het spel zijn, waarvan sommigen in combinatie met zwart of rood vreemd genoeg andere kleuren vormen, zoals blauw – een specifieke tint grijs. Aangezien bepaalde genen ‘verborgen’ kunnen zijn in het DNA van een kat, maar wel zichtbaar kunnen worden in het nageslacht, is het een loterij om te raden welke kleur een nestje kittens zal hebben, vooral als je de afstamming en genetische opmaak van hun voorouders niet kent.

Oranje mannetjes

Wist je dat de meeste oranje katten mannetjes zijn, en dat lapjeskatten bijna altijd vrouwtjes zijn? Dat komt omdat de kleur van een kat terug te vinden is op hun X-chromosoom. Net als mensen hebben vrouwelijke katten twee X-chromosomen (XX), terwijl mannelijke katten één X-chromosoom en één Y-chromosoom (XY) hebben. Omdat katers maar één X-chromosoom hebben, hoeft alleen dit ene chromosoom gecodeerd te zijn voor oranje om de kater een oranje vacht te geven. Bij een vrouwtje moeten beide X-chromosomen gecodeerd zijn voor oranje, daarom hebben katers dubbel zoveel kans om ros te zijn. 

Vrouwelijke lapjeskatjes

Zoals hierboven al even werd uitgelegd, bepaalt het X-chromosoom of een kat genetisch zwart of oranje is. Omdat katers maar één X-chromosoom hebben, kunnen ze nooit tegelijkertijd zwart en oranje zijn. Vrouwelijke katten daarentegen hebben twee X-chromosomen (XX) en kunnen dus zowel zwart als oranje zijn, wat zich uit in een lapjes- of schildpadpatroon. Bij katers komen deze patronen enkel voor in uitzonderlijke gevallen. Zo worden sommige katers geboren met een extra X-chromosoom (XXY), waardoor ze een schildpadpatroon kunnen vertonen. Deze mannelijke katten zijn echter zeer zeldzaam en zijn meestal steriel.

Volledig witte katten

Bij katten met een volledig witte vacht komt iets uitzonderlijks voor. Ten eerste wordt de witheid veroorzaakt door een dominant gen dat alle andere kleuren of patronen verbergt. Maar omdat de recessieve genen actief kunnen worden in de nakomelingen van de kat, kun je nooit echt voorspellen hoe de kittens van een volledig witte kat eruit zullen zien. Ten tweede hebben witte katten vaak koperen of blauwe ogen, hoewel dat laatste problematisch kan zijn. Witte katten met blauwe ogen zijn vaak doof, terwijl katten met één blauw en één koperkleurig oog vaak doof zijn aan de kant van het blauwe oog.

Schaduwkleur

Sommige katten hebben een genetische mutatie waarbij de punten van hun haren donkerder zijn dan de wortels. Afhankelijk van de donkergekleurde lengte van elk haar, kan de vacht van deze katten beschreven worden als chinchilla, shaded of smoke. De mutatie creëert een glanzend effect dat vooral opvalt bij langharige katten. Het gen dat dit effect veroorzaakt kan gecombineerd worden met alle andere kleuren, waardoor er veel combinaties mogelijk zijn.

Het puntpatroon en de temperatuur

Wist je dat sommige katten van kleur veranderen volgens de seizoenen? De vachtkleur van colorpoint-katten is donkerder bij de oren, het gezicht, de pootjes en de staart dan op de rest van hun lichaam. Deze ledematen zijn donkerder omdat het enzym dat het pigment produceert gevoelig is voor warmte, en de romp van de kat dus te warm is om het enzym goed te laten werken. De extremiteiten van een kat daarentegen zijn koeler vanwege hun blootstelling aan de lucht en omdat de kat op deze punten warmte verliest. Daardoor activeert deze – zeer minimaal! – verlaagde temperatuur het enzym, waardoor er op die plekken meer pigment geproduceerd wordt. Zo worden colorpoint kittens volledig wit geboren omdat hun hele lichaam lekker warm is van in de baarmoeder, maar na een paar weken beginnen ze het puntpatroon te vertonen. Zelfs bij volwassen colorpoint katten is de vacht donkerder tijdens koude winters en lichter tijdens warme zomers.

Hybride vachtpatronen

Hybride katten zijn een kruising tussen een huiskat en een wilde kat, en staan bekend om hun ongelooflijke vachtpatronen. De rassen die er het meest uitspringen zijn de Bengaal en de Savannah. Hoewel Bengalen gedomesticeerd zijn en qua grootte niet uitspringen boven de gemiddelde huiskat, imiteert hun vachtpatroon het uiterlijk van hun wildere neefjes en nichtjes. Bengalen kunnen een geribbeld, gevlekt of gemarmerd vachtpatroon hebben. De meest exotische en daarom ook populairste vacht is die van de rozet, omdat deze de kat doet lijken op een klein luipaardje. Savannahs daarentegen zijn veel groter dan de gemiddelde huiskat en hebben altijd een gevlekte vacht. Hun donkere vlekken zijn meestal effen zwart of bruin, terwijl de rozetten van de Bengaal lichter zijn van kleur en worden omgeven door een donkere rand.